W zeszłym roku Wydawnictwo Zysk i S-ka zaskoczyło mnie obszernym zbiorem opowiadań. I nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że Świąteczne tajemnice. Najlepsze świąteczne opowieści kryminalne (tutaj) rzeczywiście skupiają się na sensacyjnej odsłonie Bożego Narodzenia, trochę inaczej niż wiktoriańskie ghost stories, których akcja niekoniecznie toczy się pod koniec grudnia. Najwyraźniej pomysł na antologię chwycił, skoro Otto Penzler, wydawca i właściciel nowojorskiej księgarni The Mysterious Bookstore zdecydował się opublikować drugi tom, który właśnie trafił do rąk polskiego czytelnika. Zasadniczo, konstrukcja zbioru jest identyczna jak w przypadku pierwszej odsłony; opowiadania zostały przypisane do pięciu kategorii, obok dłuższych form pojawiają się krótsze, niektóre są zabawne, inne ocierają się o sensację. Obok uznanych autorów występują ci mniej rozpoznawalni, starsze teksty przeplatane są nowszymi. Momentami jest całkiem nieźle, chwilami tylko tak sobie, ale to już chyba urok wszelkiego rodzaju antologii. Tym razem autor wyboru przygotował trzydzieści tekstów, a każdy poprzedził krótką notatką, dzięki której czytelnik ma możliwość (pobieżnego, ale zawsze) poznania kolejnego pisarza lub pisarki. Podobnie jak za piewrszym razem, mają one mało encyklopedyczny charakter, ale to akurat ich niezaprzeczalny atut.
Przerażające opowiadania świąteczne, Zaskakujące opowiadania świąteczne, Współczesne opowiadania świąteczne, Zagadkowe opowiadania świąteczne i Klasyczne opowiadania świąteczne – tak prezentują się kolejne rozdziały. Czytelnik dostaje do lektury przeróżne utwory, w myśl zasady, że od przybytku głowa nie boli. Jednak warto zauważyć, że jakość opowiadań jest bardzo różna i ich odbiór z pewnością zależy od indywidualnych upodobań. Mnie, już chyba tradycyjnie, do gustu przypadły klasyczne teksty, a wśród nich Świąteczna tragedia Agathy Christie, Latające gwiazdy G.K. Chestertona i tekst Willa Scotta Świąteczny pociąg. Pozostałe opowiadania w tej części także warte są uwagi, choćby dlatego, że tworzą dziś klasyczny kanon literatury rozrywkowej w wydaniu brytyjskim i amerykańskim.
Dobrze czytało mi się także przewrotne tekst o przerażającym wydźwięku: Figury woskowe Ethel Liny White czy Opowieść siedemdziesiątą czwartą Johnatana Santlofera oraz Herbatę z mlekiem Marjorie Bowen. Pozytywne wrażenie zrobiły na mnie trzy Zaskakujące opowiadania świąteczne i aż żałuję, że w tym zestawie nie ma ich więcej. Może w kolejnej odsłonie? Z kolei współczesne tekst nie za bardzo przypadły mi do gustu, głównie dlatego, że za dużo w nich sensacji w amerykańskim wydaniu, za mało suspensu i tajemnicy, choć … niektórym z nich nie sposób odmówić humorystycznego i przewrotnego wydźwięku. Wreszcie Zagadkowe opowiadania świąteczne – tu moją uwagę przykuły Siostra Bessie Cyrila Hare’a, Klub Świętego Mikołaja Juliana Symonsa oraz Co za los! Mary Higgins Clark.
Świąteczne tajemnice. Najlepsze świąteczne opowieści kryminalne w drugiej odsłonie dostarczają czytelnikowi podobnych wrażeń, jak w przypadku pierwszego tomu. Subiektywny wybór Penzlera – miłośnika, znawcy, a przede wszystkim entuzjasty gatunku to ciekawa lektura. Powtórzę raz jeszcze – nierówna, ale na swój sposób urokliwa, poszerzająca horyzonty i wiedzę na temat literatury popularnej. Być może kryminał i sensacja nie kojarzą się ze świętami, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby na własnej skórze przekonać się, czy bajkowy klimat Bożego Narodzenia nie da się na chwilę przełamać mocniejszy akcentem. Z pewnością posłuży temu lektura antologii Otto Penzlera, który zadbał o różnorodność, zarówno jeśli chodzi o tematykę, czas powstania, jak i styl poszczególnych tekstów. Dobrze jednak dawkować sobie kolejne opowiadania, żeby zbyt szybko się nimi nie zmęczyć, co może zdarzyć się przy lekturze tego obszernego zbioru. Przyjemność warto sobie dawkować.
Informacje o książce
Świąteczne tajemnice. Najlepsze świąteczne opowieści kryminalne tom II (The Big Book of Christmas Mysteries)
wybór i opracowanie Otto Pezler
przekład Katarzyna Krawczyk
Wydawnictwo Zysk i S-ka 2021
Nowalijki oceniają 4+/6
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem