Całkiem niedawno zastanawiałem się, czy Wydawnictwo Amber planuje wznowić całą serię kryminalną Ann Cleees z Verą Stanhope i na razie wydaje się, że nic temu projektowi nie stanie na przeszkodzie. Przeczytałem właśnie Drogę przez kłamstwa, drugi tom cyklu i już czeka na mnie kolejny. Przynęta (tutaj), od której zaczęła się obecność inspektorki Very Stanhope w przestrzeni kryminałów – w mojej ocenie – miała pewne mankamenty, ale i jednocześnie charakterystyczne dla stylu Cleeves elementy, więc oczywiste było, że przypomnę sobie kolejną odsłonę serii. Angielska autorka mistrzowsko połączyła klasyczny kryminał z powieścią obyczajową, tworząc opowieść o tym, jak skomplikowane potrafią być relacje międzyludzkie i jak niewiele potrzeba, żeby jedną, podjętą pod wpływem nagłego impulsu decyzją zniszczyć życie sobie oraz wszystkim dookoła.
Mija właśnie dziesięć lat od śmierci Abigail Mantel. Sprawczyni zbrodni została osądzona i skazana na karę więzienia, mimo że nigdy nie przyznała się do zamordowania nastolatki. Najlepsza przyjaciółka Abigail, Emma Bennet do dziś zmaga się z traumą, ponieważ to ona znalazła ciało Mantel i nawet dekadę później nie potrafi poradzić sobie z tym doświadczeniem. Samobójcza śmierć osadzonej w więzieniu Jeanie Long zbiega się z pojawieniem się świadka, którego zeznanie może rzucić nowe światło na dramatyczne wydarzenia. Do akcji wkracza inspektor Vera Stanhope, ale nawet ona nie wie, jak poradzić sobie z gęstą pajęczyną kłamstw i matactw, a najgorsze jest to, że znów ginie człowiek.
Ann Cleeves jest mistrzynią kryminału łączącego w sobie cechy prozy obyczajowej z wątkami psychologicznymi. W Drodze przez kłamstwa zbudowała nie tylko misterną (czego nie widać na pierwszy rzut oka) intrygę kryminalną, ale przede wszystkim gęstą pajęczynę relacji międzyludzkich, opartą na kłamstwach, przemilczeniach i lęku przed prawdą. Akcja powieści rozgrywa się w małej społeczności wioski pod Yorkiem i autorka wykorzystała znany motyw zamkniętej społeczności, aby pokazać czytelnikowi oczywiste prawdy o ludziach, którzy na własne życzenie znaleźli się w złym miejscu i nieodpowiednim czasie. Lęk przed konfrontacją z rzeczywistością, relatywizacja prawdy i lekceważący stosunek do emocji drugiego człowieka sprawiają, że zbrodnię łatwiej sobie wytłumaczyć oraz ukryć przed światem, nawet kosztem najbliższych. Cleeves jest bystrą obserwatorką codzienności, potrafi skupić uwagę na niuansach w zachowaniu swoich bohaterów, a także wyprowadzić w pole czytelnika, który z narastającym zainteresowaniem śledzi i rozwój wypadków, i nowe fakty dotyczące skomplikowanych relacji między niewielką grupą bohaterów powieści. Niemała w tym zasługa klimatu książki, melancholijnego, nieco smutnego, na swój sposób klaustrofobicznego, tak typowego dla kryminałów spod pióra autorki Serii szetlandzkiej.
W Drodze przez kłamstwa prym wiedzie przede wszystkim inspektorka Vera Stanhope, jedna z najbardziej charakterystycznych bohaterek angielskich kryminałów ostatnich lat. Napisana tak, że postaci kolejnych odsłon cyklu nie darzą jej estymą, co sama zainteresowana ma w poważaniu, ale za to czytelnik szybko zostaje jej wielkim fanem. Bystra, z analitycznym umysłem i nieco zwodniczą aparycją zaniedbanej kobiety w mocno średnim wieku, znakomicie radzi sobie z nawet najbardziej skomplikowanymi sprawami, bazując w równym stopniu na wiedzy policyjnej, jak i doświadczeniu życiowym czy intuicji. Wraz z młodym policjantem Joe Ashworthem tworzy nieco ekscentryczny, oparty na przeciwieństwach tandem, który sprawnie radzi sobie z kolejnymi śledztwami. Vera Stanhope to jedna z tych bohaterek, które są motorem napędowym serii, biorą na swoje barki ciężar fabuły i wygrywają, przyciągając czytelnika do lektury. Jej obecność gwarantuje specyficzny urok kolejnej fabuły oraz zapowiada nietuzinkowe podejście do przestępstwa, które zostanie rozwiązane, bez dwóch zdań. Na mnie czeka już w kolejce trzecią powieść z inspektor Stanhope, co bardzo mnie cieszy, bo należę do czytelników, którzy lubią serie i przywiązują się do bohaterów.
Informacje o książce
autorka Ann Cleeves
tytuł Droga przez kłamstwa (Telling Tales)
przekład Ewa Kowalska
Wydawnictwo Amber 2022
ocena 5/6