Wiem, czego spodziewać się po japońskiej literaturze pięknej i czego oczekiwać od kryminału, ale thriller psychologiczny z Kraju Kwitnącej Wiśni to dla mnie wielka niewiadoma. Słusznie założyłem, że Natsuko Imamura nie będzie podążać szlakiem swoich amerykańskich i przede wszystkim angielskich koleżanek po piórze, podobnie przecież czynią inni japońscy autorzy. Różnice kulturowe oraz językowe sprawiają, że czytelnik sięgając po ich prozę ma szansę na przeżycie ciekawego doświadczenia, wymagającego niesztampowego myślenia otwartego na nowe doznania zmysłowe. Z takim nastawieniem warto podejść do Kobiety w Fioletowej Spódnicy, powieści niewielkiej, ale wciągającej w świat obsesji podglądania cudzego życia. Specyficznie rozumiany przez bohaterkę voyeryzm stanowi siłę napędową jej codziennych czynności, staje się uciążliwą koniecznością, której podporządkowuje całe swoje życie.
Wbrew tytułowi, główną bohaterką powieści jest Kobieta w Żółtym Kardiganie, która od miesięcy, codziennie i skrupulatnie obserwuje Kobietę w Fioletowej Spódnicy. Krok po kroku śledzi jej zwyczajną marszrutę, poznaje drobiazgi budujące wizerunek, niebezpiecznie zbliża się do niej, nie tylko śledząc ją w autobusie, ale także wpływając coraz bardziej bezpośrednio na jej poczynania i wybory. Doprowadza nawet do tego, że obie kobiety pracują w tym samym miejscu, a obsesja Kobiety w Żółtym Kardiganie niepostrzeżenie wymyka się spod kontroli, a to oznacza, że sprawy lada moment przybiorą dramatyczny w skutkach obrót.
Kobieta w Fioletowej Spódnicy to thriller psychologiczny, ale jakże inny od tych, które królują na listach bestsellerów. Nie ma w tej mikropowieści szybkiego tempa akcji, wielu nieoczekiwanych zwrotów wydarzeń – króluje za to suspens i ten charakterystyczny dla japońskiej literatury klimat pozornego chłodu w opisie relacji między bohaterami w szczególe i rzeczywistości wokół w ogóle. Autorka łączy w tej historii wątek obsesji przeradzającej się w chorobę psychiczną z typową dla wielkich ośrodków miejskich bolesną alienacją. Istotnym elementem fabuły Natsuko Imamury jest także opowieścią o zależnościach w pracy, azjatyckiej skrupulatności i systemie wartości opierającym się na ważności wykonywanego zajęcia. Nie bez powodu główne postaci kobiece nazywane są pseudonimami wywodzącymi się od charakterystycznych elementów ich ubioru. Mimo obecności w społeczeństwie, wydają się być przezroczyste i idealnie wpisane w zunifikowaną kastę pracowników, których miliony przemieszczają się po japońskich miastach. To właśnie brak szansy na indywidualizm sprawia, że niegroźne zainteresowanie drugą osobą może szybko zamienić się w niebezpieczną obsesję, a niczego nieświadoma kobieta stać się celem chorej wyobraźni miłej koleżanki z nowej pracy.
Powieść Natsuko Imamury okazała się interesującym doświadczeniem czytelniczym, z gatunku trudnych do jednoznacznej oceny. Z racji niewielkiej objętości, której bliżej do rozbudowanego opowiadania niż pełnowymiarowej powieści, autorka posługuje się uproszczoną wizją świata i bohaterów. Buduje fabułę z prostych elementów, skupiając się na narastającym poczuciu zagrożenia wynikającym z postępującej obsesji Kobiety w Żółtym Kardiganie. W tej historii ważniejsze od barwnych opisów jest pokazanie mechanizmu, który doprowadził zarówno do alienacji, jak i do frustracji przeradzającej się w obsesję. Chłód emocjonalny, tak łatwo wyczuwalny w całej powieści, potęguje także skupienie się autorki i jej bohaterek na codziennych rytuałach związanych z pracą oraz nieoczywiste zakończenie w konwencji otwartej, pozostawiające czytelnika z mętlikiem w głowie i kilkoma pytaniami bez odpowiedzi. Proza Imamury wymyka się prostej ocenie, zostaje jednak w pamięci i udowadnia, że nawet do popularnego gatunku można podejść od innej strony. Czy właściwej, tę ocenę każdy z czytelników musi wystawić indywidualnie.
Informacje o książce
autorka Natsuko Imamura
tytuł Kobieta w Fioletowej Spódnicy (The Woman in the Purple Skirt)
przekład Wiktor Marczyk
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2021
ocena 4+/6
Recenzja powstała we współpracy z Wydawnictwem