Kultową dla wielu czytelników powieści kryminalnych serię z komisarzem Montalbano, podobnie jak tę autorstwa Donny Leon, mam przeczytaną i wybiórczo, i nie po kolei. W przypadku obu cykli trudno dziś trafić na niektóre wydania, które albo zupełnie zniknęły z rynku, albo funkcjonują z drugiej ręki w absurdalnych cenach. Cała nadzieja w polskim wydawcy Camillierego i Leon – Noir sur Blanc, który zdecydował się wznowić popularne serie od początku, mając świadomość, że czytelnicy z przyjemnością albo przypomną sobie znane już książki, albo uzupełnią czytelnicze braki.
Mam ambitny plan przeczytać obie serie w porządku chronologicznym, sięgając po wznowienia, dla których już znalazłem miejsce w domowej biblioteczce. Wszystko zatem w rękach wydawnictwa i bardzo liczę na to, że sukcesywnie na rynku wydawniczym będą pojawiać się kolejne tomy – jak na razie Andrea Camilleri wygrywa z Donną Leon, ale może za jakiś czas stawka się wyrówna. Zmarły w 2019 roku Camilleri na na koncie blisko trzydzieści powieści z komisarzem Salvo Montalbano przetłumaczone na język polski oraz cztery tomy opowiadań a także kilka tytułów, które wciąż nie mają polskiej premiery. Jest więc na co czekać.
Kształt wody, pierwszy tom serii z komisarzem Montalbano zabiera czytelnika na południe Włoch do fikcyjnego miasteczka Vigàty, gdzie w nieco kontrowersyjnych okolicznościach zostaje znalezione ciało lokalnego biznesmena i polityka inżyniera Luparello. Wszystkie poszlaki wskazują, że zmarły rozstał się z ziemskim padołem podczas erotycznych uciech, co budzi zaskoczenie i wywołuje niezdrową sensację w miasteczku. Prowadzący dochodzenie komisarz Montalbano zaczyna podejrzewać, że komuś bardzo zależało na tym, aby skompromitować polityka i w tym kierunku rozwija śledztwo, które prowadzi do zaskakujących rezultatów.
Wystarczy lektura kilku pierwszych rozdziałów Kształtu wody, aby zorientować się, z jakim rodzajem kryminału czytelnik ma do czynienia. Powieść Camilleriego łączy w sobie cechy prozy obyczajowej, skupionej na barwnie opisanej codzienności społeczno-polityczno-gospodarczej niewielkiego miasta na Sycylii z klasycznym kryminałem pokazujących kulisy pracy policji. Z tym, że wątek kryminalny, potrafi zniknąć czytelnikowi z radaru, kiedy na plan pierwszy wysuwają się kwestie społeczne i obyczajowe oraz żmudna praca komisarza Montalbano, któremu z wrodzoną łatwością przychodzi zgrabnie lawirować między nakazem prawa a nonszalancką pobłażliwością wobec paragrafów mieszkańców Vigàty. Nie da się nie zauważyć, że bohaterki i bohaterowie prozy Camilleriego reprezentują wszystkie te cechy, które zwyczajnie (a może także nieco stereotypowo) kojarzą się z południem Włoch – i te pozytywnie, i niekoniecznie tylko takie.
Charakterystyczną cechą pierwszego tomu jest styl opowieści – momentami może zbyt sprawozdawczy, chwilami oparty głównie na dialogach, jakby Camilleri, reżyser teatralny, nie wyzbył się scenicznych zapędów, ale z pewnością niepozbawiony jest przy tym dużej dozy humoru i czytelnej uszczypliwości. Przypominający swobodną rozmowę, tempem i sposobem opowiadania o rzeczywistości, niepodrabialny styl autora Kształtu wody przywołuje plastycznym językiem klimat włoskiego południa, definiowanego tak samo przez działalność lokalnych polityków jak i rozróby mafijnych bonzów, którzy nieustannie próbują przeważyć szalę zwycięstwa na swoją stronę, a przy tym mówią – dużo i z odpowiednią ekspresją.
Jednak nawet wtedy, gdy sprawy wyglądają na beznadziejne, Camilleri, a raczej jego bohater – komisarz Salvo Montalbano – znajdzie czas zarówno na smaczny posiłek, jaki i na trafną diagnozę sytuacji, celnie komentując absurdy otaczającej go rzeczywistości. Zawsze jednak jest pełen niewymuszonego, a czasami nieco szorstkiego uroku, który idzie w parze umiejętnością rozkładania kolejnej zbrodni na czynniki pierwsze, dzięki czemu jest tak skuteczny w swoim fachu. Kształt wody to klasyczny w formie, niepozbawiony uroku powieści retro kryminał, który dał początek kultowej serii. Kolejne tomy czekają w kolejce!
Informacje o książce
autor Andrea Camilleri
tytuł Kształt wody (La forma dell’ acqua)
przekład Jarosław Mikołajewski
Wydawnictwo Noir sur Blanc 2023
ocena 4+/6
egzemplarz własny